Wie goederen vervoert of laat vervoeren, doet er goed aan zich te verdiepen in het onderscheid tussen expeditie- en vervoersovereenkomsten. De omvang van de aansprakelijkheid verschilt / kan verschillen aanzienlijk indien u optreedt in de hoedanigheid van vervoerder ofwel expediteur.
Onderscheid expeditie- en vervoersovereenkomst
De wettelijke definitie van de vervoersovereenkomst geeft weer wie de vervoerder is (hij die vervoer van goederen overeenkomt) en wie de afzender is (de contractuele wederpartij van de vervoerder). Opvallend is dat ook de opdrachtnemer die niet zelf de goederen vervoert onder deze definitie valt. De expeditieovereenkomst daarentegen draait om het doen vervoeren: de expediteur regelt het vervoer. Vervolgens sluit de expediteur een vervoersovereenkomst met een vervoerder. Deze overeenkomst kan hij zowel op eigen naam als op naam van zijn opdrachtgever sluiten.
Verschil in aansprakelijkheid
Op het eerste gezicht lijken beide overeenkomsten veel op elkaar, omdat het in beide gevallen kan gaan om contractspartijen die niet zelf de goederen vervoeren. Toch is er wel degelijk een verschil. Een verschil dat verscholen ligt in het aansprakelijkheidsrisico. In beginsel is een expediteur namelijk niet aansprakelijk voor (lading)schade tijdens het transport, terwijl een vervoerder zich wel in de gevarenzone bevindt. Een vervoerder kan onder aansprakelijkheid uit komen in geval van vervoerdersovermacht, maar dat komt tegenwoordig vrijwel nooit meer voor. Van een expediteur kan geen schadevergoeding gevorderd worden, omdat op expeditieovereenkomsten vaak de zogenaamde Fenex-condities van toepassing verklaard zijn. Hierin wordt onder andere de aansprakelijkheid van de expediteur voor schade, niet ontstaan door schuld of nalatigheid, uitgesloten. Indien de Fenex-voorwaarden niet op de overeenkomst van toepassing verklaard zijn, kan de expediteur een zogenaamde ‘expediteursverklaring’ ex. art. 8:63 lid 2 BW afgeven. Dit houdt in dat de opdrachtgever van de expediteur, in plaats van de expediteur zelf, rechtstreeks de vervoerder kan aanspreken voor de door hem geleden schade.
Welke overeenkomst is ontstaan: expeditie of vervoer?
Als er twijfel bestaat over welke soort overeenkomst ontstaan is, moet het Haviltex-criterium toegepast worden. Dit houdt in dat gekeken moet worden naar de zin die partijen over en weer redelijkerwijs aan elkaars verklaringen en gedragingen mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. De bewijslast ligt bij de partij die stelt expediteur te zijn.
Arrest Hof ’s-Hertogenbosch
In een arrest van het Hof ’s-Hertogenbosch op 25 oktober jl. stond ter discussie of er sprake was van ofwel een expeditie-, ofwel een vervoersovereenkomst. De opdrachtnemer in deze zaak stelde dat er sprake was van een expeditieovereenkomst, omdat in de correspondentie met de opdrachtgever steeds de Fenex-voorwaarden waren bijgevoegd. Na toepassing van het Haviltex-criterium kwam het Hof tot de conclusie dat er in deze zaak geen sprake was van een expeditieovereenkomst. Volgens het Hof moet een opdrachtnemer die als expediteur wil optreden zich bij het aangaan van de overeenkomst ook duidelijk als expediteur presenteren. Enkel het bijvoegen van Fenex-condities in de correspondentie is hiervoor niet voldoende. Deze condities worden namelijk niet alleen door expediteurs gebruikt, maar ook door vervoerders.
Conclusie: geef duidelijk aan welke soort overeenkomst van toepassing is.
Uit het arrest van het Hof blijkt dat een opdrachtnemer zich, om in de gunstige positie van expediteur te raken, zich uitdrukkelijk als expediteur moet aanbieden. Om als expediteur uitgesloten te worden van aansprakelijkheid bij (lading)schade is aan te raden uitdrukkelijk een expeditieovereenkomst te sluiten.
Heeft u vragen over deze blog of wilt u meer informatie over expeditie- en vervoersovereenkomsten? Neem dan gerust contact met ons op.
